Pierwsze koty za płoty
Wymiana uzębienia z mlecznego na stałe może rozpocząć się już w wieku 5lat. Zgodnie z kalendarzem wymiany uzębienia, w pierwszej kolejności wyrzynają się stałe trzonowce. Rodzice podczas mycia zębów zazwyczaj zauważają za ostatnim zębem mlecznym wyrzynającą się szóstkę. Tu należy zaznaczyć, iż Ci rodzice, którzy stawiają na profilaktykę, powinni zgłosić się do dentysty na lakowanie takich dopiero co wyrzniętych szóstek. W późniejszym okresie nie ma już wskazań do takiego zabiegu.
Z moich obserwacji wynika, że coraz częściej u małych dzieci pierwsze wymieniają się siekacze dolne. W takiej sytuacji ważne jest, by zwracać uwagę czy za ruchomym zębem mlecznym nie wyrzyna się już ząb stały. Wygląda to tak jakby dodatkowy ząb pojawiał się w drugim rzędzie. Jest to wskazanie do jak najszybszej interwencji stomatologa bez skierowania od specjalisty.
Czy wiecie coś o wróżce zębuszce? To zachęcam do przeczytania jej historii!
Regularna wymiana uzębienia
Wiek 5-8lat czyli wtedy kiedy wymieniają się siekacze nazywany jest w ortodoncji okresem "brzydkiego kaczątka". Siekacze są większe od mleczaków i wyrzynają się krzywo. Wielu rodziców wpada wówczas w panikę, gdyż myśli już o rozwijającej się poważnej wadzie zgryzu. Niewielkie stłoczenia czy lekko zrotowane zęby są z reguły normą. Zęby samoczynnie ustawią się prosto wraz ze wzrostem lub wyrzynaniem kolejnych zębów. Niekiedy jednak mogą przysporzyć kłopotów. Warto pojawić się u ortodonty, by ten rozwiał nasze wątpliwości. W przypadku, gdy ortodonta uzna, iż nieprawidłowo ustawione zęby mogłyby predysponować do rozwoju poważniejszej wady zgryzu - może zaproponować aparat ruchomy lub aparat 2x4 (stały częściowy).
Gdy wymienią się wszystkie siekacze, nastaje pauza w wymianie uzębienia trwająca do ok. 9-10 roku życia. W tym czasie prawidłowo powinna przebiec wymiana triady mleczaków: 3, 4, i 5. Wyrzynają się one fizjologicznie w następującej kolejności: 4, 3, 5.
Tu może jednak dochodzić do pewnych zawirowań w ustawieniu zawiązków zębów lub zawężonego pola wyrzynania - przy wąskiej szczęce. W tym okresie warto skorzystać z porady ortodonty by nie przegapić jakiejś anomalii, która mogłaby doprowadzić choćby do zatrzymania zęba w kości. W wieku 10lat, gdy w jamie ustnej dziecka pozostają jeszcze górne kły mleczne istnieje wskazanie do wykonania zdjęcia pantomograficznego. Wg prof. Ericsona i Kurola usunięcie kła mlecznego w odpowiednim momencie daje szansę w 90% na prawidłowe ustawienie i wyrzynanie kła stałego. Gdy przystąpimy do tego zbyt późno - szanse samoistnej korekty procesu wyrzynania maleją.
Po intensywnej wymianie zębów bocznych następuje chwilowa cisza. Tu nasza czujność pozostaje uśpiona, a nie powinniśmy jeszcze odpuszczać obserwacji rozwoju zgryzu. Powinniśmy wyczekiwać wyrzynania siódemek. Podczas okresowych przeglądów należałoby zwrócić uwagę, czy siódemka nie pozostaje zbyt długo pod kapturem dziąsła. Zalegające tam resztki jedzenia mogłyby bowiem doprowadzić do pozostawienia odwapnienia na powierzchni zęba, a stąd jeden krok do próchnicy. Tak samo jak w przypadku wyrzynania szóstek, tak w przypadku siódemek - krótko po ich wyrznięciu można poddać je procedurze lakowania.
Kiedy kończy się to wyrzynanie? - pytają zatroskani rodzice
Nie ma konkretnej daty, kiedy powinniśmy przestać się przejmować zgryzem naszego dziecka. Zęby czy cały zgryz podlegają procesowi ogólnego wzrostu dziecka - tak jak wielkość stopy czy wysokość dziecka zmieniają się w czasie i trwają praktycznie do pełnoletności. Kończąc zwrócę uwagę jeszcze na kwestię ważnych zębów mądrości. Potrafią one zburzyć idyllę idealnie rozwiniętego zgryzu. Dlatego nawet jeśli nie czujemy żadnych dolegliwości związanych z ich domniemanym wzrostem - nie dajmy się zwieść, obserwujcie radiologicznie ich rozwój i ułożenie w kości by uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. (przeczytaj tu: Co z tymi ósemkami?)